In Nederland worden veel wilde dieren doodgeschoten, of op een andere manier gedood, bijvoorbeeld door ze te vangen met een klem en ze daarin te laten verhongeren of doodbloeden. Vaak wordt deze praktijk ‘fauna beheer’ genoemd, of ‘bestrijding’. ‘Jacht’ is ook een term die veel gebruikt wordt.

De meeste wilde dieren mag je doodschieten of op een andere manier doden. Dat wil zeggen, er zijn duizenden in het wild levende diersoorten, en slechts van een beperkt aantal is in de wet geregeld dat je ze niet mag doodschieten. Maar bijvoorbeeld mieren, muggen en wespen, die mag je wel doodschieten. Of doodslaan.

Maar voor vogels en de grote dieren, zoals edelherten en wilde zwijnen staat in de Wet Natuurbescherming dat je ze niet mag doden. Maar tegelijk zijn er allerlei regels waardoor sommige mensen het toch gewoon mogen.

In grote lijnen zijn dit de regels voor het doodschieten van wilde dieren:

In het wild levende zoogdieren, amfibieën, reptielen, vissen, dagvlinders, libellen en kevers die in een bijlage van de Wet Natuurbescherming staan, mag je niet doodschieten of op een andere manier doden. In de bijlage staan bijvoorbeeld de bunzing, egel, woelrat, bruine kikker, adder, kommavlinder. In totaal 84 dieren.

Er zijn ook nog andere lijsten, waar weer andere dieren op staan, zoals de lynx en de griend. Deze lijsten zijn bijlagen van ‘de habitatrichtlijn’. Voor sommige soorten op die lijsten geldt dat ze alleen in natuurgebieden beschermd zijn.  En er zijn de lijsten van 'de vogelrichtlijn', waarop o.a. alle inheemse vogels staan.

Maar het doodschieten van beschermde dieren is toch toegestaan, als ze op de landelijke vrijstellingslijst staan. De minister stelt die lijst samen. Op deze lijst staan houtduif, konijn, Canadese gans, kauw, vos en zwarte kraai. Je komt op die lijst (als je een niet-menselijk dier bent), als de minister vindt dat je in het hele land schade veroorzaakt.

Ook provincies kunnen een vrijstellingslijst maken, met dieren waarvan de provincie vindt dat ze schade veroorzaken, of (kort samengevat) op één of andere manier in de weg zitten. In Zuid-Holland staan bijvoorbeeld bruine kikker, bunzing en ree op de lijst. En ook knobbelzwaan en smient, al heeft de rechter die vrijstellingen weer teruggedraaid.

Niet iedereen met die vrijstellingslijsten op zak (en een verrekijker en een geweer natuurlijk) kan lukraak dieren gaan doodschieten. Want het doden mag alleen als er een ‘faunabeheerplan’ is, waarin is toegelicht waarom het moet gebeuren. De ‘faunabeheereenheid’ van een provincie maakt zo’n plan.

Als de faunabeheereenheid (FBE) het nodig vindt om dieren dood te schieten die niet op een vrijstellingslijst staan, dan vragen ze een ontheffing. Het faunabeheerplan, dat voor een bepaalde periode (een paar jaar) geldt, is dus een soort algemene ontheffing voor de FBE, die de ontheffingen dan weer doorgeeft aan ‘wildbeheereenheden’.

Ook als persoon of bedrijf kan je een ontheffing vragen om beschermde dieren te doden. Een ontheffing moet je de provincie vragen als je een activiteit wilt ontplooien met risico's voor beschermde dieren. Bijvoorbeeld als je een windmolen wilt bouwen, want dan weet je dat er slachtoffers gaan vallen onder vogels.

Wat nu als je een muis in je huis hebt? Mag je, althans volgens de wet, een muizenval neerzetten en het muisje met een klap van de veer doden? Hangt ervan af wat voor muis het is. De huismuis staat niet op de lijst van beschermde soorten. Maar de eikelmuis wel, dus die mag je niet doden. Ook de bosmuis, de huisspitsmuis en de veldmuis staan op de lijst. Maar daarvoor maakt de wet weer een apart uitzonderinkje: als die in je huis of je ‘erf’ (je tuin) of je schuur zitten, dan geldt de bescherming niet.

Er zijn dus veel uitzonderingen op het verbod om dieren dood te schieten. En bovendien geldt voor vijf diersoorten, dat het is toegestaan om ze te doden, als je een jachtvergunning hebt. Althans in ‘het jachtseizoen’, dat meestal loopt van 15 oktober tot eind december of eind januari. Deze vijf soorten zijn de wilde eend, de haas, het konijn, de fazant en de houtduif. (Je ziet ze op de foto's bij deze tekst.) Deze diersoorten worden de vrij bejaagbare soorten genoemd, of kortweg ‘de wildsoorten’.

De minister opent het jachtseizoen, en vanaf dan mogen jagers schieten. Of hij opent het juist niet, zoals onlangs is aangekondigd bij het konijn. De minister vindt namelijk dat het niet goed gaat met de konijnen, en dat we ze daarom beter niet kunnen doodschieten. Zijn de konijnen dus veilig? Nee, zeker niet. Je mag ze alleen niet voor de lol doodschieten. Maar ze staan ook op de landelijke vrijstellingslijst. Dus als ze schade veroorzaken, mogen ze toch gedood worden. Bijvoorbeeld als ze gras opeten dat je aan koeien had willen geven.

Geen wonder dat er elke dag duizenden dieren worden doodgeschoten. Voor de lol dus alleen in ‘het jachtseizoen’, en het hele jaar door onder het mom van ‘beheren’ en ‘schade voorkomen’.

Dieren voor de lol doodschieten, dat keuren de meeste mensen in Nederland af. (Ruim 70% van de Nederlanders.)

Maar er zijn ook mensen die het juist heel leuk vinden, dat schieten. Ik wil proberen me in hen te verplaatsen. Misschien is het ongeveer zo: Het lijkt een soort behendigheidsspel, je bent lekker buiten, fysiek bezig in weer en wind, hebt een stoere auto en mooie laarzen, een glimmend gepoetst geweer. Je komt thuis, hangt je spullen in de garage en legt een konijn op het aanrecht. Je partner maakt er heerlijk eten van. En het dier heeft niet geleden in de vee-industrie. En als je het doet om schade te voorkomen of om ‘het wild te beheren’, geeft dat ook het gevoel dat je iets goeds doet. Het wordt een deel van je leven. Je zegt dat je het doet, omdat je zo bent, omdat het bij je past.

Alhoewel ik me  (met wat moeite, misschien) best kan voorstellen dat mensen het leuk vinden, jagen, of dieren doodschieten, ben ik het er niet mee eens. Ik vind het niet leuk. Want als je dieren doodschiet, berokken je hen en hun nabestaanden onnoemelijk leed. Ze hebben een vader en een moeder, en kinderen. Ze leven vaak in sociale verbanden, net als wij. Ze voelen angst, pijn en verdriet. Net als wij.

Bestrijden omdat je er last van hebt, dat is veel breder geaccepteerd dan dieren voor de lol doodschieten. Een mug, die slaan we dood. Muizen, mieren en wespen, die bestrijden we met muizenvallen, lokdozen en poedergif. En ganzen, zwanen, wilde zwijnen en damherten? Die worden ook doodgeschoten als ze in de weglopen. Of vergast.

Maar ook dieren doodschieten om overlast of schade te voorkomen, of om populaties te beheren, zie ik niet zitten. Daarvoor geldt hetzelfde: je berokkent enorm veel dierenleed. En het is onnodig, want er zijn altijd andere manieren om met dieren te dealen.

Over jacht, beheer, bestrijding, of liever gezegd dieren doodschieten, schrijf ik op EverybodyCounts.blog. Want ook de wildsoorten tellen mee. Evenals de dieren op de vrijstellingslijsten en in de faunabeheerplannen. En alle andere dieren, zoals steekmuggen en wespen.

Iedereen telt mee!