Overlast voor haviken en duiven

Wist je dat er een paar jaar geleden een petitie is gestart met als doel 'de populatie van roofvogels weer op peil te brengen'? Er werden duizenden handtekeningen verzameld. Vooral van duivenhouders. Zij vinden dat er tevéél roofvogels zijn.

Roofvogels ‘slaan’ duiven. (Slaan betekent pakken en doden.) Behoorlijk vaak zelfs, begrijp ik. Roofvogels waren vroeger bijna uitgestorven, maar nu er ander landbouwgif gebruikt wordt, en er allerlei beschermingsmaatregelen genomen worden, neemt hun aantal toe.

Met duivenmelken, zoals dat heet, kan je veel geld verdienen. Een goed getrainde duif kan je voor duizend euro verkopen, en er worden ook duiven verkocht voor vijftigduizend euro, of zelf véél meer!

“Je hebt een persoonlijke band met je duiven en het is vreselijk wanneer je huisdier wordt opgegeten”, vertelt een duivenmelker. En het kan dus ook enorm veel geld kosten.

Voor het doden van dieren bestaat allerlei verhullend taalgebruik. Het doden van stadsduiven noemt men bijvoorbeeld euthanaseren door cervicale dislocatie. (De nek omdraaien.)  'De roofvogelstand op peil brengen' betekent natuurlijk ook gewoon dat roofvogels worden doodgeschoten.

Kan het ook anders?

Ik denk het wel. Best uit de test komt voor mij het stoppen met duivenmelken. Alleen gaan duivenhouders daarin niet met mij mee. Voordelige keus: Ik zag een serie Youtube films (zie onderaan deze blog) waarin een duivenhouder, Ben de Keijzer, vertelt hoe hij omgaat met het gevaar van roofvogels voor duiven.

Zijn verhaal begint met kennis van roofvogels. Hij weet van haviken, sperwers en slechtvalken minstens evenveel als van duiven. Ik zie dat zo: Als je wilt samenleven met anderen, ook met andere dieren, en als je tegenstrijdige belangen hebt, dan moet je onderhandelen. Dan moet je met elkaar in gesprek.

Hoe ga je in gesprek met een havik? Dat weet ik nog steeds niet precies, maar de eerste stap is: Verdiep je in de ander.

Een havik heeft een brede staart waar hij behendig mee kan sturen. Hij observeert zijn omgeving vanuit een boom, en kan zijn prooi verrassen door razendsnel tussen de bomen te manouvreren. Zijn broedseizoen begint in april. Er wordt een nest gekozen, en de havikman moet op pad om prooien aan te leveren. Hoeveel voedsel er beschikbaar is, bepaalt hoeveel jongen het paar krijgt.

“Elke keer als hij een prooi vangt, mag hij copuleren”, zegt Ben. “Dat is zijn beloning. Dus hij is door het dolle heen, precies als wij beginnen met ons duivenseizoen.”

Duiven worden ‘s winters binnen gehouden, en in de lente mogen ze weer naar buiten. Ze zijn dan dik en hebben weinig conditie. Een makkelijke prooi voor de hitsige havik.

Als de havik eenmaal broedt, hebben ze minder voedsel nodig en bovendien zijn er dan ook veel jonge, wilde vogels die net uit het ei komen, en dan gaat de havik daar voor, omdat het makkelijke prooien zijn. De duiven zijn dan al beter in conditie, en moeilijker te pakken.

Daarna breekt de periode aan waarin de jonge haviken uitvliegen. Ze moeten alles leren van hun moeder, vertelt Ben. Op dat moment is er ook plenty te eten in de natuur. Maar dan, in september, worden de jonge haviken verstoten door hun ouders. Ze moeten op eigen benen staan, en dan ontstaan er weer gevaren voor de duiven.

Ben de Keijzer denkt dat de problemen weggenomen kunnen worden. “Het probleem bij ons is, dat we duiven tam willen hebben. Ze moeten luisteren, we gaan ze pinda's voeren, we halen de natuurlijke angsten helemaal bij die vogels weg. Heel leuk, ze komen op je handen zitten, maar ze vergeten alle prikkels eromheen.”

Dat moet anders. Je moet jonge duiven leren dat schudden met een voerbakje betekent dat er eten is. Maar maak ze niet meteen tam. Zorg ervoor dat de duiven bang voor jou zijn, dan blijven de duiven alert.

Daarna ga je ze ‘uitwennen’: een uurtje buiten het hok los laten. “Doe dat vlak voordat het donker wordt.” Dan blijven de duiven dichtbij het hok. De vogels zijn van nature bang, ze scannen voortdurend de omgeving, beducht voor gevaar. “Bij het minste of geringste schieten ze naar binnen.”

Leer je duiven dus dat ze scherp moeten blijven.

Als er een havik in de buurt van het duivenhok is, kijk dan vanaf welke plaats hij op de duiven loert. Het is meestal dezelfde boom. Hang daar iets op wat geluid maakt, door de wind. De havik voelt zich dan onveilig, gaat verderop, komt nog wel kijken, maar de duiven zien ‘m dan van verre aankomen, en brengen zich in veiligheid. Mits ze goed zijn opgevoed natuurlijk.

“Het begint eigenlijk bij de kweek”, gaat Ben verder.

Hou bij het kiezen van het moment waarop je duiven kweekt, rekening met het broedseizoen van de roofvogels in jouw buurt. Als er een havik is, begin dan laat in het voorjaar met kweken, zodat de duiven ‘uitwennen’ als er veel andere prooien zijn voor de haviken.

Als ik iets positiefs wil zien in het houden van duiven, dan is het dat je ervan kan leren dat dieren individuen zijn, die dingen leren, van hun ouders, of desnoods van ons. En wij kunnen ervan leren dat we rekening moeten houden met de natuur, bijvoorbeeld met het broedseizoen.

En zo gaan we ingesprek met haviken. We verdiepen ons in hen, en we onderhandelen, want we geven en nemen: we passen onze momenten van duivenkweek en uitwennen aan, en geven duidelijk aan waar de grenzen liggen, met belletjes aan de takken.

De benadering van Ben de Keijzer waardeer ik dus.

Hoewel ik blijf vinden dat je beter geen duiven kunt houden. Ze hebben weliswaar een vorm van vrijheid, als ze naar buiten mogen. Maar ze worden afhankelijk gemaakt van mensen. En ze ontsnappen natuurlijk ook, en krijgen dan nakomelingen, en dat levert allerlei problemen op. Stadsduiven zijn vaak nazaten van postduiven. Ze zijn niet erg zelfredzaam, schreef ik eerder in Vliegende vredesratten. Krijgen draadvoet, worden ziek, lijden pijn.

Maar goed, over het houden van huisdieren denken we niet allemaal hetzelfde. Als mensen duiven willen houden, dan hoop ik dat ze beseffen dat ze met intelligente, levende schepsels te maken hebben, die onderdeel zijn van de natuur, net als wijzelf. En dat de duivenmelkers rekening houden met de havik, en hun duiven leren dat ook te doen.

RJV

De oplossingen van Ben de Keijzer om duiven te beschermen tegen roofvogels, doen denken aan de oplssingen van Diederik van Liere om schapen te beschermen tegen wolven. Zie 'Het schaap is nu eenmaal in Nederland'.

Andere aanbevelingen van Ben de Keijzer (in mijn eigen woorden), over omgaan met slechtvalken:

Slechtvalken slaan (pakken) duiven in volle vlucht. Ze hebben tegen duiven alleen een kans van bovenaf. In de achtervolging zijn duiven te snel. Maar in duikvlucht halen slechtvalken enorme snelheden. Ze beginnen in maart al te broeden. In mei vliegen de jongen uit. Dan is er gevaar voor jonge duiven die net beginnen te vliegen.

Begin dus vroeg met kweken, zodat je de jonge duiven al voor die periode hebt kunnen laten ‘uitwennen’, en train ze zo, dat ze alert zijn. Maak ze dus niet (meteen) tam.

Zorg er ook voor dat je volwassen duiven in goede conditie zijn als het broedseizoen begint. Dat kan je bijvoorbeeld doen door de duiven na de winter steeds vijf kilometer weg te brengen, in plaats van gewoon het hok open te zetten. Dan vliegen ze in één streep naar huis en voorkom je dat ze rond het hok gaan hangen. Belletjes ophangen, zoals bij haviken werkt, helpt bij slechtvalken niet.

Ben de Keijzer is ook valkenier, eigenaar van de Roofvogelboerderij. Ik ben geen voorstander van het gebruiken van roofvogels voor vermaak, of het inzetten van roofvogels om meeuwen, stadsduiven of kraaien te verjagen. Maar het is wel duidelijk dat Ben de Keijzer veel van roofvogels weet en goede adviezen voor duivenhouders geeft.

Deze blog is gebaseerd op deze Youtube films:

Pigeon Pixels 1

Pigeon Pizels 2

Pigeon Pixels 3