Je pipi er af hakken

Gisteren tweette zangeres Anouk dat je pipi eraf hakken je geen vrouw maakt, maar dit wel. En met dit bedoelde ze wc-papier vol menstruatiebloed, waarvan ze een foto meestuurde.

Heeft ze gelijk?

Deels wel, want er is pijnlijk bewijs dat je pipi eraf hakken je geen vrouw maakt: Een Canadese baby verloor bij een onfortuinlijk verlopen besnijdenis in 1965 een deel van zijn pipi. De arts adviseerde om alle genitalien weg te halen en het kind op te voeden als meisje. Het kind wist dit lange tijd niet. Aanvankelijk leek er niets aan de hand. Zie je wel, zei men, je ‘gender’ is puur een kwestie van opvoeding.

Maar helaas voor dit kind, dat de meisjesnaam Brenda kreeg, liep het niet goed af. Brenda wilde met auto’s spelen, stoeien met jongens, staand plassen. Hij verscheurde zijn jurken. Op z’n veertiende kreeg hij de waarheid te horen. Hij veranderde z’n naam terug in David. Op 38 jarige leeftijd maakte hij een eind aan zijn leven.

Maar het tweede deel van Anouk’s tweet is minder waar.

Want zoals David Reimer zich een jongen voelde toen hij nog Brenda heette, zo kan het ook zijn dat je bij je geboorte een meisje genoemd wordt, terwijl je van binnen zeker weet dat je een jongen bent.

Hoe kan dat? Deze theorie klinkt mij plausibel: Al bij de bevruchting wordt iemands biologische geslacht bepaald. Want dat is een kwestie van de chromosomen van de zaadcellen. Als daarin een Y-chromosoom zit, krijg je een penis. En geen eierstokken.

Maar andere delen van je lichaam ontwikkelen zich pas veel later in de zwangerschap, bijvoorbeeld de hersenen. En het zou kunnen dat je ontwikkeling in die fase een andere afslag neemt. Bij de bevruchting was je een man, maar andere biologische kenmerken ontwikkelen zich alsof je een vrouw bent.

En tot die biologische kenmerken horen dingen die bij vrouwen heel anders zijn dan bij mannen. Dit staat dus haaks op wat men dacht in de tijd van Brenda, of David. Toen dacht men dat  het verschil tussen mannen en vrouwen alleen in de opvoeding zat.

Maar nu weten we dat er ook biologische verschillen zijn die je niet meteen aan iemands lichaam ziet. Bijvoorbeeld dat bij meisjes in het DNA zit ingebakken dat ze willen leren om voor kinderen te zorgen. En bij vrouwen dat ze op hun hoede moeten zijn als er een groep mannen op hen afkomt. En bij jongens dat ze willen leren om vrouwen en kinderen te beschermen. Dat heeft te maken met de evolutie van miljoenen jaren. Je raakt het niet zomaar kwijt.

Het gevoel dat er bij hoort is dan ook heel sterk. Een kenmerk van transgenders is dat ze heel zeker weten dat ze een vrouw zijn, ook al hebben ze een pipi. Of andersom natuurlijk. Je voelt je gevangen in het verkeerde lichaam. En dat kan mensen verscheuren.

Als je zeker weet dat je een vrouw bent, terwijl je bij je geboorte een man genoemd werd, ben je dan man of vrouw? 

Het lijkt een keuze, maar is het dat ook? Ik denk van niet. Want voor transgenders is het eigenlijk onmogelijk om ervoor te kiezen door het leven te gaan zoals bij de bevruchting leek te zijn bepaald. Het geslacht dat later in de zwangerschap is ontstaan is veel sterker.

Als we het een keuze noemen, dan vind ik dat een persoon die keuze zelf mag maken. En als zij dan als vrouw door het leven wil gaan, dan zal ze niet menstrueren. Dus Anouk heeft ongelijk.

Waarom heeft Anouk dit getweet? Ze wil het niet zeggen. Ik gok dat er drie mogelijkheden zijn. De eerste is dat het makkelijk is om ten koste van transgenders likes te scoren. Politici doen dat. Het lijkt me dat Anouk het niet nodig heeft.

Misschien wilde Anouk zich identificeren als volks, met de opvattingen van het gewone volk. En ‘gezond verstand’ laten oordelen over wat goed is, en wat niet.

Of misschien heeft ze het gedaan uit een soort verlangen naar simpelheid. Er zijn mannen, er zijn vrouwen, en al het andere is gezeur. Alleen, tweeten maakt het niet simpel. Wel pijnlijk voor transgenders. Want daardoor lijkt het alsof zij niet meetellen.

En daarom maakt die tweet mij verdrietig. Want iedereen telt mee, of niemand telt mee.

RJV

Ik heb veel geleerd over 'transgender' van het boek Anders, gender door de ogen van een primatoloog, door Frans de Waal. Meer over transgender (gebaseerd op dat boek) lees je op de themapagina Sekse, gender, transgender en hoe wordt iemand transgender? Daar vind je ook links naar andere blogposts over transgender.