De opzettelijke denkfouten van Leon de Winter

Het was een hele kluif dit keer, de wekelijkse puzzel van Leon de Winter in de Telegraaf. Nu hij uitgekauwd is op het genre hondenfluitisme, heeft hij weer iets nieuws bedacht: een column waarin elke redenering een drogreden is!

In ons dagelijks spraakgebruik gebruiken we het woord ‘drogreden’ vaak om aan te geven dat wat iemand beweert niet waar is. Bijvoorbeeld als iemand zegt, ‘ik heb niet op je oproep gereageerd, want m’n telefoon was leeg’. Maar ik bedoel met drogreden ‘denkfout’, met een conclusie die logisch lijkt, maar het niet is.

Er bestaan dikke boeken met voorbeelden over. De meeste denkfouten hebben latijnse namen, omdat men in de oudheid al begonnen is met ze te bestuderen.

Het vriendelijke van Leon de Winter is dat hij zijn lezers altijd een hint geeft. Je moet dan wel begrijpen dat zijn columns eigenlijk puzzels zijn, anders ontgaat je die uitgestoken hand: "Extinction Rebellion beweert: we verkeren in een klimaatcrisis, klimaatrampen volgen zich op, de aarde staat bijna in brand. De feiten zijn daarmee in tegenspraak, maar wat maakt dat uit?”

Gek genoeg wist ik meteen, dit gaat over logica. En niet over feiten, zoals de vreemde titel van de column je laat geloven. (“Feiten geen rol bij Extinction Rebellion”.)

Nee, de aarde staat niet letterlijk in brand. Klimaatrampen volgen elkaar op, maar wat is een ramp, en elkaar opvolgen suggereert 'vaak', en wat is vaak, dus je zou kunnen denken, het valt nogal mee. Er is dus geen klimaatcrisis? Dat volgt er niet uit, maar Leon de Winter heeft natuurlijk wel recht op zijn eigen mening. Net als Extinction Rebellion, die er op haar website valide argumenten voor geeft. Ze verwijzen bijvoorbeeld naar relevante, correct geïnterpreteerde, goed onderbouwde wetenschap.

Letterlijk elke redenering in de column bevat een drogreden. Dat is natuurlijk geen toeval. De column lijkt aanvankelijk bedoeld als jij-bak.

Laten we dit eens nemen: “De atmosfeer warmt sinds het begin van de industriële revolutie op, zegt de website van Extinction Rebellion – dat klopt. Maar daaraan vooraf ging een periode van afkoeling, en die afkoeling was geen feest: droogte, mislukte oogsten, honger en ziekten.”

De redenering van Extinction Rebellion zou een voorbeeld van ‘na dit, dus door dit’ kunnen zijn. Zoals in ‘de haan kraaide, en daarna werd het licht’. ‘Daarna’ verwarren we dan met ‘daardoor’. Of, ik nam een pilletje, en toen werd ik beter. Soms word je beter van een pilletje, dat maakt het weleens moeilijk te zien dat er in andere gevallen sprake is van een denkfout. Dus als Extinction Rebellion verder geen argumenten zou leveren, is hier sprake van een drogreden.

De zin die Leon de Winter erachter plakt, moeten we denk ik zien als een grap. 'Maar daarvoor was het ook naar!'. Irrelevant natuurlijk voor de vraag of menselijk handelen de opwarming veroorzaakt.

Dit is ook een leuke:

“Het klimaat is het resultaat van onwaarschijnlijk ingewikkelde processen, die we niet helemaal begrijpen. Onlangs verschenen er berichten over de draaiing van de gloeiendhete ijzerkern in het centrum van onze aarde. Die kern draaide mee met de aarde maar begint nu tegen de rotatiebeweging van de aarde in te bewegen. Wat betekent dat voor de aardkorst, ofwel voor vulkanisme, ofwel voor het klimaat? We hebben geen idee. Zou het blokkeren van een snelweg ons redden?”

Oftewel ’We weten niet wat de verandering van draairichting van de kern van de aarde betekent, dus weten we niet wat de opwarming van de aarde veroorzaakt’. Een vals compromis natuurlijk.

Het einde van de column bevat diverse variaties op de denkfout ‘Hypocrieten hebben ongelijk’. Met die redenering willen ze je bijvoorbeeld wijs maken dat iemand die zegt dat varkens in de vee-industrie onnoemelijk lijden, terwijl hij wel varkensvlees eet, ongelijk heeft. Dus dat er geen varkens in nood zijn. Maar al steel ik, al ben ik een moordenaar, dan kan ik nog steeds gelijk hebben. De Winter suggereert bijvoorbeeld dat klimaatactivisten ongelijk hebben als ze kleding met kleurstoffen dragen.

Die puzzels van Leon de Winter vind ik misschien wel grappig, als ze geen schade berokkenen. Maar helaas, mensen trappen er in. Drogredenen en leugens, het is een arsenaal dat ingezet wordt door mensen die dierenleed propageren, vervuiling bagatelliseren, klimaatverandering onzin noemen, kortom, door mensen die noodzakelijke verandering willen vertragen of blokkeren. Hun drogredenen zijn opzettelijke denkfouten, bedoeld om twijfel te zaaien over feiten en valide redeneringen.

Ik hoop steeds dat het voor Leon de Winter maar een spelletje is, dat hij het niet echt meent, omdat ik hem zo’n goede schrijver vind. 'Hij schrijft mooi, dus hij heeft gelijk'. (Denkfout.)

Ik zou er net zo lief niks over schrijven, maar dan zou hij kunnen zeggen: Wie zwijgt stemt toe!

RJV