De voortdurende nakba is onverdraaglijk

In april van het bewogen jaar 2002 liep ik mee in een demonstratie van het platform ‘Stop de oorlog tegen de Palestijnen’. Het was de eerste keer dat ik demonstreerde, en niemand die ik kende had ooit gedemonstreerd. Niemand wilde me vergezellen. Ik ging alleen, en toen ik in de massa tussen groepen jongeren belandde, was ik een eenling. Want om mij heen werd geschreeuwd: “Hamas, Hamas, joden aan het gas”.

Dit was een ondraaglijke ervaring. Verschrikkelijk vond ik de verwijzing naar de Holocaust. Het diepe kwetsen van de slachtoffers van die massavernietiging raakte mij zeer.

Mohammed Benzakour schreef indertijd dat er geen sprake was van antisemitisme, maar van “geïnternaliseerde en bijna invoelbare inleving met het Palestijnse leed en gevoelens van vernedering die al 35 jaar voortduren”.

Tja. Maar de uitingsvorm van deze volgens Benzakour Marrokaanse demonstranten maakte het zeer moeilijk om samen te strijden voor de Palestijnse zaak.

Het zou dus kunnen dat ik vandaag met de titel van Leon de Winter’s column kan instemmen: “De Jodenhaat is onverdraaglijk”. Alleen vind ik wat hij beschrijft, misschien niet zomaar 'Jodenhaat'. Maar de diepte van die haat maakt het moeilijk om de context ervan te zien. Laat staan je er mee te identificeren.

Ik weet niet zeker of Leon's vertelling van deze week volledig accuraat is. Want ik wantrouw de schrijver. Ik ervaar zijn columns als geavanceerde vormen van liegen. (Lees bijvoorbeeld mijn blog 'De opzettelijke denkfouten van Leon de Winter'.) Toch ga ik dit keer niet zijn hele geschiedschrijving rond de bouw van de tempels in Jeruzalem verifiëren. Waarom niet, leg ik straks uit. 

Het punt dat de Winter wil maken, in mijn eigen woorden samengevat, is dat de Arabische leiders een mythe hebben gecreëerd rond de Al-Aqsa tempel in Jeruzalem, om het volk op te hitsen. Die mythe behelst de heiligheid van de tempel, die volgens de Winter niet lang geleden helemaal niet zo belangrijk was als men nu doet voorkomen. 

Hij impliceert in mijn ogen dat de Palestijnen minder aanspraak hebben op die plek, en de Israëliers meer.

De Winter beschrijft hoe ‘de verste moskee’ (Al-Aqsa), van oorsprong helemaal niet in Jeruzalem stond, maar in een dorp bij Mekka. Maar vanaf het jaar 682 na Christus werd er een moskee gebouwd in Jeruzalem, die ook Al-Aqsa werd genoemd.

De verdenking bestaat dat de nabijgelegen Rotskoepel met opzet bovenop de Joodse Rots op de Tempelberg werd gebouwd, zodat duidelijk werd dat de Islam superieur was. Leon de Winter verhaalt hierover niet, maar ik voeg het toe omdat het laat zien hoe lang er al conflict is, rond die Tempelberg. Want de koepel en de moskee werden ongeveer 1300 jaar geleden voltooid.

De Winter haalt er van alles bij. Geen enkele keer schetst hij de achtergrond van de gebeurtenissen. Maar als je betekenis wilt geven aan wat er geroepen wordt, dan kan je die achtergrond niet weglaten. Ook niet als je wat er geroepen wordt afkeurt.

In Palestina noemen ze het de Nakba. De catastrofe, die zich sinds 1948 voltrokken heeft.

Over een piepklein deel van de gebeurtenissen in dat jaar schrijft Leon de Winter, in een tussenzinnetje: “Oost-Jeruzalem en de West-Bank waren in 1948 door Jordanië bezet en was voor Joden verboden”.

Maar als je zegt dat Jordanië, dat toen nog Transjordanië heette, Oost-Jeruzalem bezette, dan kan je net zo goed zeggen dat Israël West-Jeruzalem bezette.

Kennen Telegraaflezers die geschiedenis? Het Britse mandaatgebied Palestina werd door de Verenigde Naties in drie stukken verdeeld, waarbij het derde stuk Jeruzalem betrof. Dit gebied zou onder internationaal bestuur komen, maar werd van beide zijden aangevallen. Hoe je dit duidt, hangt van je standpunt af. Vanuit de Jordaanse kant gezien zou je kunnen zeggen dat het ingenomen werd om te voorkomen dat de zionistische milities, of Israël zo je wilt, heel Jeruzalem zouden innemen, en de West-Bank.

Vanuit de Israëlische kant gezien kan je denk ik zeggen dat sprake was van “tirannie van Jordanië”, zoals de Winter het noemt. Nou ja, niet alleen vanuit Israëlisch perspectief. Er waren plunderingen en brandstichtingen. Joodse synagoges werden vernietigd. De vernielingen werden door de Jordaniërs niet hersteld. Joden mochten het gebied niet in.

Evengoed kan je zeggen dat er vanuit Palestijns perspectief op de tijdlijn sinds 1948 'tirannie van Israël' is geweest. Palestijnen mogen heel veel gebieden niet in.

De reden dat ik Leon de Winter’s verhaal niet helemaal ga nalopen, is dat ik het irrelevant vind hoe het precies gegaan is.

Kijk, heel lang geleden werd er een moskee gebouwd in Jeruzalem, en nog langer geleden een tempel.

Er zijn mensen die geloven dat de profeet Mohammed naar Jeruzalem is gereisd. Er is ook wetenschap die laat zien dat dit niet zo is. Er zijn mensen die geloven dat koning David echt heeft bestaan. En er zijn godsdienstwetenschappers die dit sterk betwijfelen.

Er waren demonstranten die vreselijke dingen roepen. Er zijn mensen die mythes vormen, fake-news creëren om mensen op te hitsen.

Maar ik wil me daar niet door laten afleiden.

Dat is wat de column van Leon de Winter doet. Afleiden van waar het echt om gaat.

Wat er wel toe doet is de situatie in Palestina op dit moment. Er is sprake van een voortdurende nakba. Voor het Palestijnse volk is er uitzichtloosheid en vernedering. Vernedering die het verliest van de angst voor geweld. Ik wil mijn ogen daar niet voor sluiten, ik wil niet dat het vergeten wordt, wat er ook om ons heen geroepen of geschreven wordt.

Leon de Winter doet mee aan die vernedering, als hij spreekt over een “groep die zichzelf later als Palestijnse vluchtelingen omschreef”. 

Dat is beledigend. In vergelijking met al het geweld is het misschien om je schouders over op te halen. Hoewel, hoe zou het genoemd worden als de geschiedenis van het Joodse volk in twijfel zou worden getrokken? Na archeologisch onderzoek blijkt de klap voor de mythische grondslag van de Israëlische identiteit zo bedreigend dat mensen er liever de ogen voor sluiten.

Leon de Winter belicht de kwestie volledig eenzijdig. Ik vind het onverdraaglijk dat hij er steeds weer voor kiest om zijn schrijftalent in te zetten voor stoken in plaats van verbinden.

Maar wat echt onverdraaglijk is, is de catastrofe die de Palestijnen blijft treffen. Miljoenen mensen die door de Israëliers apart worden gezet. Waarvan we het bestaan niet kunnen ontkennen. Vandaag.

RJV