Gewoon de dwangsom betalen

In Rotterdam hebben veel mensen zich aan het afsteekverbod gehouden. En heel veel mensen ook niet. Na middernacht was er zoveel vuurwerk, dat je niet zou geloven dat er een verbod was.

“Als ik een boete krijg dan betaal ik die gewoon”, zei een man tegen de Volkskrant. "Vorig jaar heb ik ook een boete gekregen van 98 euro. Geen probleem."

Waarom zou je je houden aan zo'n verbod?

Nou bijvoorbeeld omdat het een verbod is. Omdat politici er draagvlak voor hebben gevonden, door uitleg, door een besluitvormingsproces met voor- en tegenstanders, waarin mensen tot elkaar zijn gekomen. En besloten hebben dat het voorkomen van oogletsel, gevaar voor politieagenten, paniek bij dieren, belangrijk is.

Dit stukje gaat trouwens niet over vuurwerk, maar over je niet aan de regels houden. Of eigenlijk, over de overheid, die zich niet aan de regels houdt. Want politici, die de overheid aansturen, moeten zorgen voor draagvlak, en daarbij hoort ook het geven van het goede voorbeeld. Of er een verband is, tussen burgers die maling hebben aan een verbod , en de overheid die de regels aan z’n laars lapt? Zou me niet verbazen.

Hoe dan ook, de overheid zelf houdt zich niet aan de regels. Zelfs niet na een uitspraak van de rechter. Zelfs niet als er dwangsommen worden opgelegd. Dat bleek een half jaar geleden, toen het ministerie van VWS ervoor koos om de dwangsom te betalen in plaats van zich aan de uitspraak van de rechter te houden.

Wat was er aan de hand? De rechtbank droeg het ministerie op om communicatie van ex-minister Hugo de Jonge over de mondkapjesdeal van Sywert van Lienden vrij te geven. Het departement verzette zich vervolgens maandenlang tegen die uitspraak, maar staakte de juridische procedure opeens vlak voordat de zitting zou plaatsvinden. Door het verzet te staken en tegelijkertijd de rechterlijke uitspraak nog steeds te negeren, moet het ministerie de al eerder opgelegde dwangsommen betalen. De teller stond op 15 duizend euro, het maximumbedrag. Het ministerie "kiest ervoor om de opgelegde dwangsommen te betalen", schreef de Volkskrant.

Ik vind dat het ministerie die keuze niet mag maken. Er is een wet, die zegt wat het ministerie wel en niet mag. Daarin staat dat het ministerie openheid moet geven. Het is al erg genoeg dat er een rechter aan te pas moest komen om het te bevestigen. Inclusief een symbolische dwangsom. Een overheid die dan nog steeds weigert, laadt de verdenking op zich niet voor iedereen te werken, maar alleen voor sommige. Zo'n overheid neemt het risico draagvlak te verliezen.

Ook bij het sluiten van de ‘asiel deal’, waarin gezinshereniging tijdelijk onmogelijk gemaakt werd, moet het kabinet geweten hebben dat de deal in strijd was met de wet. De wet geeft een vluchteling die in Nederland een verblijfsvergunning heeft gekregen, het recht op gezinshereniging. Dit betekent dat zijn of haar kinderen, of partner, naar Nederland mogen komen. Niet dat ‘t makkelijk is, integendeel, ik zou eerder zeggen, het wordt hen zo moeilijk mogelijk gemaakt, maar dat is weer een ander verhaal. Maar politici wilden laten zien dat ze 'de migratiestroom' gingen indammen. En daarom had het kabinet de regel bedacht dat je gezin pas mag komen als je een huis hebt toegewezen gekregen. En dat kan heel lang duren.

De rechter, meerdere rechters, hebben nu uitspraak gedaan. Ze vinden de regel van het kabinet onwettig. De rechtbank Breda bijvoorbeeld, heeft in hoger beroep besloten dat het gezin van een man uit Turkije, die in de zomer van 2021 naar Nederland vluchtte, per direct naar Nederland mag komen.

Waarom zou je je houden aan zo’n wet? Nou, omdat het de wet is. En die wet is op een democratische manier tot stand gekomen, om mensen te beschermen. Door die wet hoeven kinderen niet jarenlang van hun ouders gescheiden te leven, met alle risico’s van dien, bijvoorbeeld misbruik. Of hoeven kinderen niet de gevaarlijke vluchtreis te maken.

Als een overheid zich niet aan de wet houdt, dan zijn mensen voor wie die wet bedoeld was, de dupe. Vaak zijn het mensen, en trouwens ook dieren, die je niet ziet. Bijvoorbeeld omdat ze ver weg zijn. Weinig weten van hun rechten. Ver van ons bed.

Ver van je bed?

Ik zou er niet zo zeker kan zijn. Openheid bijvoorbeeld, informatie vrijgeven als er om gevraagd wordt, had in het toeslagenschandaal veel problemen kunnen voorkomen. Dus een overheid die dan zegt, ik lap het aan m'n laars, ik betaal wel een boete... En al zou het jou zelf niet zo raken, wil je het dan maar laten gebeuren?

Regels en wetten zijn er om ons te beschermen. Daarom hebben we democratische besluitvorming nodig. Leiders die draagvlak zoeken, steun verwerven. En zich om te beginnen zelf aan de wet houden. Leiderschap.

Want de overheid is van iedereen en voor iedereen. En iedereen telt mee, of niemand telt mee.

RJV