Geweldloos verzet

Geweldloos verzet is een keuze, die je voor jezelf kunt maken. Zou jij dat doen?

Neem dit voorbeeld: Je kind wordt gemolesteerd door een woedende man. Je kunt ervoor kiezen om haar met geweld te verdedigen, bijvoorbeeld met je vuisten.

Kan je mensen er toe oproepen om in zo’n situatie geen geweld te gebruiken? Ik vind van niet. 

Als iemand mijn kind zou molesteren, dan zou ik waarschijnlijk ook kiezen voor geweld als ik het daarmee zou kunnen stoppen.

Zo kan je ook kijken naar het conflict in Israël. Natuurlijk moet de Israelische regering iets doen als militanten van Hamas moordend het land in trekken. In zo’n geval kan geweld als verdedigingsmiddel niet uitgesloten worden. (Maar dag-en-nacht bombarden van woonwijken zie ik niet als verdediging.)

Hamas heeft gekozen voor gewelddadig verzet. In een vorm die we zien als misdadig. Ik keur hun acties af. Ik verafschuw het. Maar ik heb makkelijk praten, want ik leef niet elke dag met hun verdriet. Want het verzet ziet er uit als woede, maar verzet is ook verdriet.

Het werkt averechts. Want kijk eens wat er gebeurt met de publieke opinie. Die is in ons land niet op de hand van de Palestijnen, denk ik. Eerder het tegendeel. Steun voor Israël werd meteen uitgesproken. De Palestijnen steunde... ongeveer niemand.

De publieke opinie, ik denk dat het daarom draait bij geweldloos verzet. Uiteindelijk win je er sympathie mee. Aanvankelijk niet altijd bij je vrienden. Die noemen je een slappeling. Maar wel bij anderen, ook je vijanden. 

Logisch, zal je zeggen, als je niks terug doet, zullen je vijanden lachen. Maar ik heb het niet over niks terug doen, maar over juist wel iets doen: Je verzetten.

Ik zie geweldloos verzet als een voorstel voor een krachtige strategie, één die leidt tot leven, en niet tot de dood.

Om deze strategie te begrijpen, put ik uit één van de bronnen voor geweldloos verzet: de bijbel. Op verschillende plaatsen in de bijbel kan je lezen over geweldloos verzet. Bijvoorbeeld: "Als je vijand honger heeft, geef hem dan te eten, als hij dorst heeft, geef hem dan te drinken. Dan stapel je gloeiende kolen op zijn hoofd." Dan zal hij zich diep schamen, betekent dat.

En de bijbel vertolkt het ook zo: "Als iemand je dwingt om één mijl zijn spullen voor hem te dragen, loop dan twee mijl met hem mee". Daaraan kan je zien in welke context de strategie van geweldloos verzet past. Het zat namelijk zo: 

Een soldaat van de bezetter had het recht om burgers te dwingen om hun spullen te dragen, gedurende één mijl. Dat is natuurlijk vernederend. Een jong ventje in een uniform van de bezetter pikt jou er uit en dwingt je zijn tassen te sjouwen. Maar als je ook de tweede mijl met zijn spullen loopt, dan zijn de rollen omgedraaid. Want dan is die soldaat in overtreding, want één mijl was toegestaan, maar twee niet.

Het land van het Joodse volk, waartoe Jezus behoorde, was bezet. De Romeinen hadden het voor het zeggen.

In die situatie leven de Palestijnen in onze tijd. Hun land is bezet, ze zijn er weggejaagd. De meesten zijn in Gaza beland. Het is afgesloten door hekken, niemand kan er zomaar in of uit. De miljoenen mensen die er leven op een klein stukje grond, zijn volledig afhankelijk van de Israëliers. Voor energievoorziening. Voor gezondheidszorg. Voor water, voedsel, geld.

Ze worden vernederd, elke dag weer. Er is daar veel verdriet.

Een leider in Gaza, die oproept tot geweldloos verzet, zou hij begrepen worden? Of weggezet worden als een slappeling? Naar wie zou jij luisteren, een leider die zegt, ik schop ze eruit, als ze onze ziekenhuizen bombarderen, of iemand die zegt, laten we proberen medicijnen naar Tel Aviv sturen, want ze hebben daar tekort?

Leiders die geweld prediken, krijgen misschien hun eigen bevolking achter zich. Maar de Palestijnen zijn machteloos. Wij niet. En hoe zou de stemming aan onze talkshow tafels zijn, als Israël burgers zou bombarderen die zich geweldloos verzetten?  Bijvoorbeeld in een lange mars van zingende mensen zonder wapens, vanuit Gaza naar Jeruzalem, nadat ze de hekken omver hebben geworpen? Dan zou, denk ik, onze sympathie naar de Palestijnen gaan. De wereld zou roepen om ingrijpen.

Het hek moet dan wel eerst omver. En zo makkelijk is dat niet. En het geweldloos verzet moet wel gezien worden. En ook dat gaat niet vanzelf, want de Palestijnen hebben geen middelen voor Public Relations.

Wij kunnen hen helpen. Wij kunnen er voor zorgen dat geweldloos verzet wordt opgemerkt. Wij kunnen aandacht vragen voor de situatie van de Palestijnen - ook als het relatief rustig lijkt in Gaza en de Westbank.

We kunnen onze regering oproepen om eindelijk een invasie van diplomaten naar Tel Aviv te sturen, en dringend en vasthoudend te pleiten voor het stoppen van de vernederingen.

Ik hoop dat we ons niet zullen afkeren van de Palestijnen. Dat we hun schreeuw om recht zullen beantwoorden. Ik hoop dat spoedig ook de Palestijnen zullen meetellen.

RJV

Meer over geweldloos verzet lees je in mijn column 'Het zout der Aarde'. Kunnen we de klimaatactivisten op de A12 'het zout der aarde' noemen?

Meer columns over Palestina vind je hier.

De citaten uit de bijbel komen uit de NBG vertaling van 2021 (Spreuken 25: 21-22), en uit BasicBijbel, De bijbel in makkelijk Nederlands, J. Kleyn (Lucas 6:29-30).