Deserteren

Al in 1960 begonnen de Verenigde Staten met het temmen van dolfijnen voor militaire doeleinden. En de Russen gebruiken nu dolfijnen om de haven van Sebastopol af te schermen.

Hoe doen ze dat, een dolfijn zo temmen dat hij op militaire missie kan gaan, en ook weer terugkeert? De hoofdverzorger van het dolfinarium zegt in het AD: ‘Om dat voor elkaar te krijgen is een vertrouwensband nodig tussen trainer en dier. Het werkt niet om dit zoogdier te straffen, je moet juist werken met positieve prikkels en beloningen.’

Dat klinkt romantisch. Ik moest natuurlijk meteen denken aan het boek ‘De soldaat was een dolfijn’, waarin Eva Meijer beschrijft hoe zo’n Amerikaanse dolfijn-militair na een opdracht niet terugkeerde. ‘De wateren waren veilig gebied, en er werd aangenomen dat hij gedeserteerd is’. 

Als dat waar is, dan heeft de dolfijn dus een strafbaar feit gepleegd. En, volgens Eva Meijer, een politieke daad. Deserteren.

Kunnen dolfijnen, of andere dieren, kiezen om met ons samen te werken, of kiezen voor vrijheid of gevangenschap, of zelfs voor de dood in plaats van verder te leven? Zijn ze in staat om dergelijke keuzes te maken?

Iemand anders van het dolfinarium gelooft van niet, las ik in een artikel dat min of meer gesponsord was door het dolfinarium.  Het ging over de vraag of een dolfijn zelfmoord kan plegen, door op de bodem van het bassin te gaan liggen en niet meer boven te komen om adem te halen.  De dierenarts van het dolfinarium zei, verontwaardigd: “Er is geen enkele aanwijzing dat dolfijnen weten wat ‘dood’ is, laat staan dat een dolfijn zelfmoord zou kunnen overwegen.”

Deze dierenarts zegt ook dat de dolfijnen in het dolfinarium geen gevangenen zijn. Daarmee bedoelt hij, denk ik, dat de dolfijnen niet beter weten, hun wereld bestaat uit de kleine en grote bassins, de shows, en een klein groepje soortgenoten, en de temmers. En in die wereld zijn ze gelukkig. Dat kan je volgens hem wetenschappelijk vaststellen, door te kijken of ze gezond zijn, spelen, zich voortplanten.

Welja, laten we aannemen dat ‘t waar is dat ze gelukkig zijn als ze eten en spelen. Tenslotte geldt dat voor onszelf ook, toch? We eten, we gamen, we seksen, dus we zijn gelukkig. Okay, niet dus.

Er zijn langzamerhand steeds meer aanwijzingen dat dieren weldegelijk weten wie ze zelf zijn, en wel weten wat dood is. Dieren doden ook andere dieren, ook soortgenoten, duidelijk met het doel ze te laten verdwijnen. Dus ze kennen wel het effect van doodmaken. De beroemde bioloog Frans de Waal heeft een leven lang onderzoek gedaan en zegt dat chimpansees in elk geval begrijpen dat de dood iets bijzonders is, dat ze er erg van onder de indruk zijn. (Klik hier voor een korte video waarin hij ‘t uitlegt.)

Wat volgens mij ten grondslag ligt aan de interpretatie van de Dolfinarium-dierenarts, is het geloof dat de mens boven andere dieren staat, en mag beslissen hen aan zich te onderwerpen, hen op te sluiten, onze eigen leefwereld aan hen op te dringen, te temmen, hen voor zich mag laten werken. Zonder dat dieren hierover iets te zeggen hebben.

Ik denk daar anders over, en ik denk dat veel problemen in de wereld voortkomen uit dit denken, waarin de mens zich superieur waant, en met andere bewoners van de aarde mag en kan doen wat hij wil. En dan beslissingen neemt die andere dieren en hun leefomgeving grote schade toebrengen, evenals menselijke dieren en hun leefomgeving. Doordat we denken dat alleen wij meetellen, vernietigen we het leven van andere dieren. En ook de levens van andere menselijke dieren, en onszelf.

Ik vind het wel moeilijk, anders naar dieren kijken dan de manier die al zo lang en zo diep geworteld is in ons bestaan. Zeker als zoveel van je rijkdom, je status, de dingen waar je plezier aan beleeft, afhankelijk zijn van het geloof dat wij niet-menselijke dieren kunnen inzetten voor onze doeleinden. Als je dat menscentrale geloof loslaat, kun je het gevoel hebben dat je alles waar je aan hecht kwijt kunt raken. Van vleeseten tot vliegvakanties.

Ik wil het toch proberen. Daarover schrijf ik op EverybodyCounts.Blog.

RJV

Lees over de ontsnapping van wolven uit Dierenpark Amersfoort →