Rationaliteit, ook bij de prijs van treinkaartjes

Volkskrant columnist Frank Kalshoven heeft een wens voor de plannen van het nieuwe kabinet: “Laat rationaliteit de leidraad zijn, óók bij de prijs van treinkaartjes.”

Daar ben ik het natuurlijk mee eens. (Wie niet?)

Helaas denkt Frank dat het niet rationeel is om hoge kosten voor het Openbaar Vervoer te maken. Maar dat kan best rationeel zijn. Laten we ‘m trouwens niet op een woord vangen. Waarschijnlijk bedoelt ‘ie dat het niet verstandig is.

Frank Kalshoven beschrijft dat het enorm veel geld kan kosten als we de capaciteit van onze spoorwegen volledig afstemmen op het drukste moment. Ga maar na: De meeste mensen rijden doordeweeks ‘s ochtends heen en ‘s avonds weer terug. Als je al die mensen een zitplaats wilt geven, heb je dus veel meer dure treinstellen nodig dan als iedereen een beetje gelijk over de dag verdeeld naar z’n werk zou gaan.

De baas van de NS, Wouter Koolmees, wil de capaciteit op de drukste momenten niet uitbreiden. In plaats daarvan wil hij zorgen dat minder mensen de trein nemen in de spits. Daarom wil hij de kaartjes in de spits nog veel duurder maken.

Sommige mensen nemen dan een trein buiten de spits. Maar velen hebben die keus helemaal niet. Ze willen of kunnen niet meer betalen en kiezen een ander vervoermiddel. De auto. Of ze stoppen met werken.

Wouter Koolmees heeft z’n doel dan bereikt: hij hoeft geen nieuwe treinen te kopen. En Frank Kalshoven vindt het geloof ik een verstandig idee.

Maar je kunt er ook anders naar kijken, en toch rationeel. Ik vind dat veel verstandiger.

Want als je de capaciteit wel afstemt op de drukste momenten, vergroot je de klantenkring enorm.

Wat doe je dan met al die treinstellen buiten de spits? Denk gewoon omgekeerd:  Verminder niet de piekvraag, maar trek meer reizgers buiten de spits. Zodat de treinen die je nodig hebt om mensen van en naar hun werk te brengen, ook buiten de spits vol zitten.

Dat kan door een uitstekend product te bieden, waar je van op aan kunt. Veel treinen in de spits, en ook treinen buiten de spits. Er rijden treinen ‘s ochtends vroeg. Er rijden treinen ‘s avonds laat. Ze gaan naar plekken buiten de stad. Wat je vervoersvraag ook is, je kunt ervan op aan. Mensen doen hun auto weg want de trein is een beter alternatief. (In het voorstel van Koolmees dreigt het omgekeerde: ze zeggen het openbaar vervoer vaarwel, want ze hebben toch een auto.)

Bij een excellent product hoort ook uitstekende service. De treinen worden schoon gehouden. Er is personeel om je te helpen. Op de stations zijn aangename wachtruimten. De informatievoorziening is top.

Het kan heel rationeel zijn om daar kosten voor te maken. Evengoed als het rationeel is om een concurerrende prijs te vragen.

In Nederland is trouwens al veel heel erg goed, daar kunnen we dus op voortborduren. De combinatie trein-fiets is bijvoorbeeld ongeëvenaard goed in ons land. We hebben een fantastisch, veilig fietspadennetwerk. Daarover zoef je naar het station. Na een stuk met de trein neem je met je chipkaart een OV-fiets en ga je naar je bestemming. Of je neemt een greenwheels, ook met je OV-kaart.

Voortborduren vergt rationele investeringen (verstandige) in ons openbaar vervoer. 

Voorspelling: het zal leiden tot meer welvaart. Een auto bezitten, dat is misschien je droom, voelt als geluk. Maar ze zitten vol schaarse materialen of rijden op schaarse brandstof. Er is niet genoeg voor iedereen.

Treinen rijden op groene stroom. Openbaar vervoer geeft ons de mogelijkheid om beter om te gaan met schaarste. Zodat er welvaart kan zijn voor iedereen.

Dus Wouter Koolmees en Frank Kalshoven: De prijs van treinkaartjes moet niet omhoog, maar de service, evenals het aantal treinen in de spits en buiten de spits!

RJV